Topographic

กว๊านพะเยาแหล่งชีวิต ศักดิ์สิทธิ์พระเจ้าตนหลวง
บวงสรวงพ่อขุนงำเมือง
งามลือเลื่องดอยบุษราคัม

ตราประจำจังหวัด : รูปพระเจ้าตนหลวงวัดศรีโคมคำ

ที่ตั้งและอาณาเขต

จังหวัดพะเยา เป็นจังหวัดทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยอยู่ในกลุ่มจังหวัดล้านนาตะวันออก อยู่ระหว่างละติจูดที่ 18 องศา 44 ลิปดา เหนือ ถึง 19 องศา 44 ลิปดา เหนือ และลองจิจูดที่ 99 องศา 40 ลิปดา ตะวันออก ถึง100 องศา 40 ลิปดา ตะวันออก อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานครประมาณระยะทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนน พหลโยธิน) ประมาณ 735 กิโลเมตร

อาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียง

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพาน อำเภอป่าแดด และอำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภองาว จังหวัดลำปาง และอำเภอสอง จังหวัดแพร่
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอสองแคว อำเภอท่าวังผา อำเภอเมืองน่าน อำเภอบ้านหลวง จังหวัดน่าน และสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภองาว อำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง
ทิศตะวันออก ติดต่อกับแขวงไชยะบุลี ระยะทางเขตแดน 44 กิโลเมตร

การปกครอง

เมืองพะเยา
15 ตำบล

ดอกคำใต้
12 ตำบล

แม่ใจ
6 ตำบล

ปง
7 ตำบล

เชียงคำ
10 ตำบล

ภูซาง
5 ตำบล

จุน
7 ตำบล

ภูกามยาว
3 ตำบล

เชียงม่วน
3 ตำบล

รวม 68 ตำบล 779 หมู่บ้าน
39 ชุมชน

มีลักษณะเป็นแอ่งกระทะ 2 แอ่งตามลักษณะทางกายภาพ โดยมีลุ่มน้ำหลักในพื้นที่ 2 ลุ่มน้ำ ได้แก่ ลุ่มน้ำโขงเหนือ (ลุ่มน้ำย่อย อิง) และลุ่มน้ำยม โดยมีภูเขาล้อมรอบทั้งจังหวัด ทั้งทางด้านตะวันออก ด้านตะวันตก ด้านใต้ และตอนกลางของจังหวัด เทือกเขาเหล่านี้ จะทอดตัวเป็นแนวยาวจากเหนือลงใต้ มีที่ราบเหมาะแก่การ เพาะปลูกอยู่สองข้างเทือกเขา และระหว่างลำน้ำ มีพื้นที่ภูเขาสูง มีเทือกเขาผีปันน้ำตะวันออก มีดอยที่สำคัญ เช่น ดอยภูลังกา ดอยสันปันน้ำดอยแม่สุก ดอยขุนแม่ฝาด ดอยขุนแม่ต่ำ และดอยขุนแม่ต๋อม แม่น้ำสำคัญที่ไหลผ่านจังหวัดพะเยามี 3 สาย คือ แม่น้ำอิง แม่น้ำลาว (ไหลลงสู่แม่น้ำโขง) และแม่น้ำยม (ไหลลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา)

ลักษณะภูมิประเทศ

ขนาดพื้นที่ของการใช้ประโยชน์ที่ดิน

จังหวัดพะเยา มีพื้นที่ 3,959,412 ไร่ ในปี พ.ศ. 2563 (กรมพัฒนาที่ดิน) พื้นที่จังหวัด พะเยา เป็นเนื้อที่ป่าไม้ 2,061,2476 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 52.07 ของพื้นที่ทั้งหมด เป็นเนี้อที่ถือครองทางการเกษตร 1,587,973 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 40.10 ของพื้นที่ทั้งหมด โดยส่วนใหญ่เป็น นาข้าว ข้าวโพด ยางพารา และลำไย ลิ้นจี่ เป็นต้น

ฤดูฝน ระหว่าง เดือนมิถุนายน – ตุลาคม มีปริมาณน้ำฝนมากพอสมควรความชื้นสัมพัทธ์ ประมาณ 44–95% ฝนจะตกชุกมากระหว่าง เดือน สิงหาคม – กันยายน ซึ่งเป็นฝนที่ได้รับอิทธิ พลจากลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ และพายุหมุน จากทะเลจีนใต้ ตอนต้นฤดูฝน จะมีลม กรรโชกแรง บางครั้งทำให้เกิดความเสียหายแก่ ทรัพย์สิน ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยตลอดปี ประมาณ 1,062 มิลลิเมตร

ภูมิอากาศ

ฤดูร้อน ระหว่างเดือนมีนาคม – พฤษภาคม อากาศร้อน แห้ง ความชื้นน้อย อากาศร้อนจัดในเดือนเมษายน อุณหภูมิสูง สุดเฉลี่ย 32 องศาเซลเซียส

ฤดูหนาว ระหว่างเดือนพฤศจิกายน – กุมภาพันธ์ อากาศจะ เริ่มหนาวในเดือนพฤศจิกายน และจะหนาวมากในปลาย เดือนธันวาคม – ต้นเดือนมกราคม อุณหภูมิเฉลี่ยในเดือนมกราคม
0 องศาเซลเซียส

ทรัพยากรน้ำ

จังหวัดพะเยาตั้งอยู่ในลุ่มน้ำอิง ซึ่งเป็นแม่น้ำสาขาของแม่น้ำโขงในลุ่มน้ำโขงตอนกลาง โดยครอบคลุม พื้นที่ลุ่มน้ำ 7,388 ตร.กม. มีปริมาณน้ำท่าตามธรรมชาติ 2,247 ล้าน ลบ.ม. และบางส่วนของพื้นที่อยู่ในลุ่มน้ำยมตอนบนที่มีแม่น้ำควร แม่น้ำงิม และแม่น้ำยมตอนบนไหลผ่าน โดยมีแหล่งน้ำผิวดินที่สำคัญ ได้แก่ กว๊านพะเยาหนองเล็งทราย แม่น้ำอิง และแม่น้ำยม

กว๊านพะเยาแหล่งชีวิต ศักดิ์สิทธิ์พระเจ้าตนหลวงบวงสรวงพ่อขุนงำเมือง งามลือเลื่องดอยบุษราคัม